Groot retrospectief van Jo Koster in Museum Gouda

Rode draad in de tentoonstelling is de opvallende autonomie van Jo Koster. Al op jonge leeftijd wist ze dat ze kunstenaar wilde worden en ze volgde daarvoor verschillende opleidingen. Als ze in Nederland niet vond wat ze zocht, week ze uit naar het buitenland. Koster koos voor het vrije kunstenaarschap, terwijl ze met gemak een inkomen had kunnen verdienen met portretopdrachten. Ook koos ze niet voor de veiligheid van het huwelijk, maar omringde zich met vrienden en gelijkgestemden. Vrijheid en eigenheid kenmerken ook haar werk: ze conformeerde zich niet aan een manier van werken. Koster schilderde in de stijl die ze geschikt achtte voor het onderwerp.

Adviezen en inspiratie
Een belangrijke leermeester voor Koster was kunstpedagoog en schilder H.P. Bremmer. Nadat Koster hem in 1904 opzocht, bleef ze haar leven lang met hem in contact. Meermaals liet zij optekenen hoe belangrijk zijn adviezen waren. Maar hoewel ze zich door hem liet adviseren en zich door anderen liet inspireren – bijvoorbeeld door Vincent van Gogh, Jan Sluijters en Jan Toorop – bepaalde Koster altijd haar eigen stijl en themakeuze. In de tentoonstelling wordt de grote diversiteit in Kosters oeuvre zichtbaar gemaakt, en de manier waarop zij haar eigenheid behield.

Reizen
Jo Koster reisde graag en veel. Vanaf de jaren twintig zocht ze voor langere periodes verre oorden op. Ze reisde naar bekende kunstenaarsdorpen, zoals Positano, San Gimignano en Concarneau, maar deed ook onbekendere plaatsen aan, zoals Gstaad, Mallorca en Dalmatië. Koster ondernam deze reizen alleen, met vrienden of leerlingen. In 1930 kocht ze een auto, waarmee ze met twee leerlingen naar verschillende steden in Duitsland, Oostenrijk en Tsjechië reisde. Een volgende reis ging via München langs diverse steden in Italië. Ze baarden heel wat opzien, noteerde Koster later in haar dagboek: ‘…allen waren verwonderd over 3 vrouwen alléén in de wagen en zóó ver!’ Zo nu en dan ontmoette ze gelijkgestemde kunstenaars in het buitenland, zoals Wim Schuhmacher in San Gimignano. Ze wisselden kennis en inspiratie uit, zoals te zien is in portretten die beide kunstenaars van een Italiaanse vrouw maakten.

Staphorst
Ondanks Kosters voorliefde voor het buitenland, werkte ze ook geregeld in Nederland. Zo schilderde ze veel in de omgeving van Hattem, waar ze in 1910 een huis liet bouwen. Daarnaast bracht Koster gedurende twintig jaar veel tijd door in Staphorst. Ze voelde zich er thuis vanwege de rust – het dorp was niet ontdekt door andere kunstenaars – en het omringende landschap. Ze bouwde een hechte band op met de Staphorster bevolking en kwam er vrijwel jaarlijks enkele maanden om de arbeid op het land en de boereninterieurs te schilderen. Ze legde het dorpsleven en de klederdracht in kleurrijke schilderijen en tekeningen vast. Later zou ze Jan Sluijters in Staphorst introduceren.

Het hoofdpodium
De tentoonstelling Jo Koster, kunstenaar toont kunstwerken die veelal in particulier bezit zijn, en daardoor nauwelijks te zien zijn geweest in het museum. Enkele werken zijn zelfs voor het eerst in het openbaar te zien. Te midden van kunstwerken van tijdgenoten – inspiratiebronnen én vrienden van Koster – vinden de werken van Jo Koster hun plaats in de context van haar leven. In de geschiedenis van Museum Gouda als beheerder van een grote collectie landschapschilderkunst en voorvechter van kunst van vrouwelijke makers, is Jo Koster op haar plek. Museum Gouda geeft deze bijzondere kunstenaar in 2025 het hoofdpodium, en biedt Kosters verfrissende eigenheid de ruimte om te bloeien.

Publieksprogramma
Bij de tentoonstelling ontwikkelt Museum Gouda een rijk publieksprogramma. Enkele hoogtepunten: een familieroute met vragen en opdrachten voor alle leeftijden, instaprondleidingen en speciale arrangementen voor mensen met Alzheimer. Bijzonder is de ontwikkeling van een voelschilderij, speciaal voor mensen die – net als kunstenaar Jo Koster, die op latere leeftijd aan een oogziekte leed – slechtziend zijn.